Döküm Yüzey Hataları ve Giderme Yöntemleri

Döküm Yüzey Hataları ve Giderme Yöntemleri: Kusursuz Parça İçin Uzman Rehberi

Döküm endüstrisinde nihai ürünün kalitesi, sadece iç yapısının sağlamlığıyla değil, aynı zamanda yüzey kalitesiyle de ölçülür. Özellikle savunma sanayi, otomotiv ve hassas makine imalatı gibi kritik sektörlerde, döküm parçaların yüzey kusurları kabul edilemezdir. 1973’ten bu yana çelik döküm, sfero döküm ve pik döküm alanlarında köklü bir tecrübeye sahip olan Ahkemak Metalurji olarak, kusursuz yüzey kalitesinin arkasındaki mühendisliği iyi biliyoruz.

Bu makalede, dökümhanelerde en sık karşılaşılan yüzey hatalarını, bunların kök nedenlerini ve bu hataları gidermek için uygulanan profesyonel yöntemleri inceleyeceğiz.

Döküm Yüzey Kalitesi Neden Kritiktir?

Bir döküm parçanın yüzey kalitesi, sadece estetik bir kaygı değildir. Yüzey hataları; parçanın yorulma direncini düşürebilir, işleme maliyetlerini artırabilir, boya veya kaplama tutunmasını engelleyebilir ve en önemlisi montaj aşamasında uyumsuzluklara yol açabilir.

Özellikle yüksek sıcaklıklarda dökülen çelik döküm parçalarda yüzey reaksiyonları daha yoğunken, sfero döküm ve pik döküm gibi demir grubu dökümlerde metal-kalıp etkileşimleri farklı yüzey sorunlarına yol açabilir.

En Yaygın Döküm Yüzey Hataları, Nedenleri ve Çözümleri

Döküm yüzey hataları genellikle ergimiş metalin kalıp kumuyla etkileşimi, döküm sıcaklığı veya yolluk sistemi tasarımı kaynaklıdır. İşte en yaygınları:

1. Kum Yapışması ve Yanması (Sand Burn-on / Fusion)

Yüzeyde en sık görülen ve temizlenmesi en zor hatalardan biridir. Ergimiş metalin kalıp kumunun arasına sızması veya kum taneciklerini eriterek parça yüzeyine yapışması sonucu oluşur. Parça yüzeyi pürüzlü, zımpara benzeri bir dokuya sahip olur.

• Nedenleri: Döküm sıcaklığının çok yüksek olması (özellikle çelik döküm için kritiktir), kalıp kumunun refrakter (ısıya dayanım) özelliğinin düşük olması veya kalıp sıkıştırmasının yetersiz olması.
• Giderme Yöntemleri: Döküm sıcaklığı optimum seviyede tutulmalıdır. Kalıp yüzeyine yüksek kaliteli, ısıya dayanıklı döküm boyaları (coating) uygulanarak metal-kum teması kesilmelidir. Ahkemak olarak, dökülen alaşımın türüne göre özel refrakter kaplamalar kullanmaktayız.

2. Yüzey Gaz Boşlukları (Pinholes)

Parça yüzeyinde veya hemen altında görülen, iğne ucu büyüklüğünde çok sayıda küçük delikçiklerdir. Genellikle küreseldirler.

• Nedenleri: Kalıp kumunun aşırı nemli olması, maçaların iyi kurutulmaması veya sıvı metal içerisinde çözünmüş gaz miktarının (hidrojen, azot) yüksek olması. Bu durum hem sfero döküm hem de pik döküm parçalarda sıkça görülür.
• Giderme Yöntemleri: Kalıp ve maça nem oranları sıkı kontrol edilmelidir. Kalıp gaz geçirgenliği artırılmalıdır. Ergitme sırasında etkin gaz giderme (degazaj) işlemleri uygulanmalıdır.

3. Soğuk Birleşme ve Yüzey Kırışıklıkları (Cold Shuts and Laps)

Sıvı metalin kalıbı doldururken, iki farklı metal akış kolunun birleştiği noktada tam olarak kaynaşamaması sonucu oluşan çizgisel hatalardır. Yüzeyde çatlak gibi görünür ancak genellikle yuvarlatılmış kenarlara sahiptir.

• Nedenleri: Döküm sıcaklığının çok düşük olması, döküm hızının yavaş olması veya yolluk sisteminin hatalı tasarlanması nedeniyle metalin kalıp içinde erken soğuması.
• Giderme Yöntemleri: Döküm sıcaklığı artırılmalı ve döküm hızı optimize edilmelidir. Simülasyon programları ile metal akışı analiz edilerek yolluk sistemi revize edilmelidir.

4. Metal Sızması ve Çapaklar (Run-outs and Fins)

Kalıp ayırma yüzeylerinden veya maça başlarından sıvı metalin sızarak katılaşması sonucu oluşan, parça formuna ait olmayan metal fazlalıklarıdır.

• Nedenleri: Kalıp yarımlarının tam öpüşmemesi, kalıp kapatma kuvvetinin yetersiz olması veya maça toleranslarının hatalı olması.
• Giderme Yöntemleri: Kalıp bakım ve kontrolleri düzenli yapılmalı, maçaların kalıp içerisine tam oturduğundan emin olunmalıdır.

Ahkemak Metalurji Yaklaşımı: Önleyici Kalite

Yüzey hatalarını gidermenin en düşük maliyetli yolu, onları hiç oluşturmamaktır. Ahkemak Metalurji olarak, çelik döküm, sfero döküm ve pik döküm projelerimizde, döküm öncesi simülasyonlar ve sıkı proses kontrolleri ile yüzey hatalarını minimize ediyoruz. Oluşabilecek kaçınılmaz yüzey pürüzleri ise döküm sonrası kumlama, taşlama ve özel yüzey işlem teknikleri ile giderilerek parçalar mükemmel yüzey kalitesiyle müşteriye teslim edilir.

Kaliteli bir döküm yüzeyi, tecrübe ve teknolojinin birleşimidir. Projelerinizde yüzey kalitesi sorunları yaşıyorsanız, Ahkemak Metalurji’nin uzman kadrosuyla iletişime geçebilirsiniz.

İletişim adresimize linkten ulaşabilirsiniz.

Daha fazla içerik için lütfen Haberler sayfamızı ziyaret ediniz.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)